Nöbetçi Eczaneler
Trabzon’un Akçaabat ilçesindeki tarihi Orta Mahalle’de, bilim insanları tarafından yürütülen çalışmalar sonucu 700 yıl öncesine dayanan yer altı su sistemleri keşfedildi. Su mağaraları, tüneller, sarnıçlar ve tarihi çeşmeler içeren bu sistemin, yağmur suyu hasadı yöntemiyle çalıştığı ve geçmişte bölgenin su ihtiyacını karşıladığı tespit edildi. Uzmanlara göre bu sistem, iklim krizi ve su kıtlığıyla mücadele için örnek alınabilecek nitelikte.
Yer Altından Gelen Miras
Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği’nin Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA) iş birliğiyle yürüttüğü proje kapsamında, Osmanlı döneminden kalma konakların bulunduğu Orta Mahalle’de yapılan incelemelerde, kiremit borular, kanallar ve oluklar aracılığıyla yaklaşık 4 kilometrelik bir hat üzerinden yağmur sularının toplanıp sarnıçlara ve çeşmelere aktarıldığı ortaya çıkarıldı.
“Bu Sistem İklim Kriziyle Mücadelede Bir Model”
Dernek Başkanı Prof. Dr. Coşkun Erüz, sistemin sadece tarihi değil, günümüzdeki çevresel sorunlara da çözüm sunduğunu belirterek şu ifadeleri kullandı:
“Bugün iklim değişikliğiyle mücadele için teşvik edilen yağmur suyu hasadı, Orta Mahalle’de yüzlerce yıldır kullanılıyor. Konakların bahçelerinde ya da merdiven altlarında sarnıçlar bulunuyor. Bu sistem, yaz aylarında su kıtlığı yaşayan mahallede yaşamın devamını sağladı. Restore edilip işlevsel hale getirilirse, Orta Mahalle’ye yeni bir kimlik kazandırabilir.”
“Su Boşa Gitmemiş, Her Damlası Değerlendirilmiş”
Artvin-Çoruh Üniversitesi Mimarlık Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Güler Erüz, bölgedeki su altyapısının günümüze kadar ulaştığını, çoğunun kullanılmaz olsa da onarılıp tekrar işlevsel hale getirilebileceğini vurguladı. “Su kıtlığı günümüzün en önemli problemlerinden biri. Bu sistem hem tarihi korur hem de günümüz sorunlarına çözüm sunar” dedi.
Yöre Halkı: “Tarihi Su Gözeleri Yeniden Açılmalı”
Mahalle sakinlerinden Müslüm Şirin, sistemin Rum döneminden kaldığını ve bugün bitki örtüsü altında kaybolduğunu belirtti. “Susuz kalan çeşmelerin tekrar suya kavuşmasını istiyoruz” diyen Şirin, tarihi mirasın korunarak tekrar kullanılmasını talep etti.
Bir başka mahalle sakini Adnan Mehmet Kazancı ise, “Eskiden her şey sarnıçlara bağlıydı. Bahçelerde nilüfer ve süs balıkları olan havuzlarımız vardı. Bunlar suyun ne kadar değerli olduğunu gösteriyor. Tarihi su yapılarının ihya edilmesini bekliyoruz” dedi.