Nöbetçi Eczaneler
Antalya’nın Akseki ilçesinde, Hanımeligiller (Caprifoliaceae) familyasından, Pelemir (Cephalaria) cinsine ait yeni bir endemik bitki türü keşfedildi. Selçuk Üniversitesi Fen Fakültesi’nden emekli Prof. Dr. Ahmet Duran, keşfettiği bu bitkiye “Efe Pelemiri” (Cephalaria suleyman-uysalii) adını verdi.
Efe Pelemiri Dünya Literatürüne Girdi
Keşfedilen bu yeni bitki türüyle ilgili bilimsel makale, uluslararası botanik dergisi Phytotaxa’da yayımlandı. Prof. Dr. Ahmet Duran, bitkinin çok dar bir alanda yetiştiğini belirterek şunları söyledi:
“Tespit edilen birey sayısı yaklaşık 130 civarında. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) kriterlerine göre ‘CR’ kategorisinde yer alıyor ve nesli çok yüksek tehdit altında. Öncelikli olarak korunması gereken bitkilerden biri.”
Türkiye’deki Endemik Bitki Zenginliği
🔹 Türkiye’de yaklaşık 12 bin bitki türü bulunuyor.
🔹 Bunlardan 3 bin 500’ü endemik, yani sadece Türkiye’de yetişiyor.
🔹 Antalya’da bilinen endemik bitki sayısı 705.
🔹 Dünyada yalnızca Antalya’da yetişen 249 bitki türü var ve bunların 75’i CR kategorisinde, yani nesli yüksek tehdit altında.
Akseki: Buzul Döneminden Kalan Bir Bitki Cenneti
Prof. Dr. Ahmet Duran, Akseki’nin, Türkiye’deki 6 büyük buzul sığınağından biri olduğunu belirtti. Bu alanlar, buzul devrinden beri varlığını sürdüren nadir bitkilerin yaşam alanı olarak biliniyor.
🔹 Akseki’de bilinen endemik bitki sayısı 318.
🔹 Bunlardan 28’i nesli çok yüksek tehdit altında.
🔹 Sadece Akseki’de yetişen endemik bitki sayısı 23.
Prof. Dr. Ahmet Duran, şimdiye kadar Akseki’de 11 yeni bitki türü keşfederek dünya literatürüne kazandırdığını ifade etti.
Pelemir Bitkisi: Tıbbi ve Endüstriyel Önemi Büyük
Pelemir türleri halk arasında ateş düşürücü, iltihap giderici ve sakinleştirici olarak kullanılıyor. Prof. Dr. Duran, son yıllarda pelemir bitkilerinde kanser tedavisinde kullanılabilecek güçlü bileşikler tespit edildiğini belirtti.
🔹 Pelemir yağı eskiden yemeklik olarak kullanılıyordu, ancak içeriğindeki epoksi asit nedeniyle artık sabun ve deri sanayisinde değerlendiriliyor.
🔹 Aynı zamanda buğday ununa düşük oranlarda katılarak, ekmeğin bayatlamasını geciktirme ve hamurun daha iyi kabarmasını sağlama özelliği de bulunuyor.
Keşfin Arkasındaki Vefa Hikayesi
Bitkinin bilimsel adı olan Cephalaria suleyman-uysalii, Fen Bilgisi Öğretmeni Süleyman Uysal’a ithafen verildi. Doğayı seven ve sürekli yeni bitkileri keşfetmeye çalışan Uysal, bu bitkinin fotoğraflarını Prof. Dr. Ahmet Duran’a gönderdi. Bunun üzerine yapılan araştırmalar sonucunda bitkinin yeni bir tür olduğu anlaşıldı.
“Süleyman Uysal Bey’in doğaya olan ilgisi ve keşfi sayesinde bu bitki bilim dünyasına kazandırıldı. Ona duyduğum saygının bir göstergesi olarak bitkiye onun adını verdim.”
Yeni tür, 3 Mart 2025’te dünyanın en büyük botanik dergilerinden birinde yayımlanarak bilim dünyasına resmen duyuruldu.